CÁC LOẠI THỰC PHẨM TỐT CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI GIÀ

         Chế độ ăn uống hợp lý và một cuộc sống lành mạnh luôn đi đôi với nhau, đặc biệt là đối với người tuổi trên 65. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phần lớn các bệnh mà người cao tuổi mắc phải là do thiếu chế độ ăn uống hợp lý. Ví dụ, chất béo trong thực phẩm có liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt, ruột kết và tuyến tụy. Các bệnh thoái hóa như loãng xương và tiểu đường cũng liên quan đến chế độ ăn uống.

1. Vai trò của khẩu phần ăn dinh dưỡng với người cao tuổi

Dinh dưỡng là một chế độ ăn lành mạnh và cân bằng các nhóm dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Lương thực và thức ăn hàng ngày sẽ cung cấp dinh dưỡng phục vụ cho mọi hoạt động của cơ thể chúng ta. Thông thường nhóm thực phẩm được đo dinh dưỡng thông qua hàm lượng protein, carb, chất béo, nước, vitamin và khoáng chất.

Khi bạn lớn tuổi, mọi vấn đề sinh hoạt cuộc sống cũng thay đổi theo. Đặc biệt là sự hạn chế về sức khỏe ngày càng trở nên rõ rệt. Có thể lượng calo bạn cần thấp đi nhưng dinh dưỡng thì không thể thiếu và cần bổ sung nhiều protein hơn để tránh mất cơ.

2. Các nguyên tắc ăn uống dành cho người cao tuổi

Ở người cao tuổi, hệ tiêu hóa bắt đầu suy giảm hiệu quả hoạt động, thị lực giảm, răng yếu, mũi kém nhạy, tuyến nước bọt tiết ít, khiến người cao tuổi cảm thấy ăn không ngon miệng, làm ảnh hưởng đến nhu cầu dinh dưỡng của tuổi già. 

Bên cạnh đó, nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đái tháo đường, máu nhiễm mỡ,... rất cao. Vì thế, ngoài việc duy trì cơ thể khỏe mạnh là một chế độ dinh dưỡng hợp lý, khoa học sẽ giúp nâng cao sức khỏe, kéo dài tuổi thọ đáng kể.

• Đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng

Hệ tiêu hóa của người cao tuổi đã bắt đầu kém, khả năng tổng hợp của cơ thể cũng giảm do đó dễ xảy ra tình trạng thiếu dinh dưỡng, vì vậy cần chọn những loại thực phẩm dễ tiêu hóa, đảm bảo đủ chất đạm nhưng không quá nặng nề đối với đường tiêu hóa. 

Thịt khi tiêu hóa thường tạo ra chất có sunfua ở đại tràng, đây là những chất độc ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Do đó, người cao tuổi nên hạn chế ăn thịt, tăng cường ăn cá vì cá có nhiều chất đạm quý, dễ tiêu, ít sinh khí sunfua hơn thịt lại có nhiều axit béo không no rất cần đối với người cao tuổi. 

Các món ăn nên chế biến theo cách hấp hoặc luộc để đảm bảo hàm lượng các vitamin và khoáng chất, tránh các đồ xào, rán chứa nhiều mỡ. 

• Ưu tiên các loại rau và hoa quả    

Rau xanh và hoa quả là những loại thực phẩm không thể thiếu trong chế độ dinh dưỡng của người cao tuổi. Hàm lượng chất xơ cao trong các loại rau xanh giúp hệ tiêu hóa hoạt động dễ dàng hơn. Ngoài ra, các loại vitamin, khoáng chất và các axit hữu cơ có tác dụng kích thích sự thèm ăn và duy trì sự cân bằng các chuyển hóa trong cơ thể.

• Giảm áp lực cho dạ dày về đêm

Quá trình tiêu hóa của người cao tuổi thường diễn ra dài hơn do sự bài tiết dịch vị trong dạ dày giảm đi, việc hấp thụ các chất như canxi, sắt cũng kém hơn. Để không bị đầy hơi gây ra hiện tượng khó ngủ về đêm, nên ăn tối trước 19h hoặc nên ăn ít đi, có những bữa lót dạ nhẹ nhanh trước khi đi ngủ khoảng 2 tiếng.

• Đồ ăn cần có độ mềm

Do khả năng tiêu hoá và hấp thụ thức ăn kém nên bữa ăn của người cao tuổi cần có độ mềm thích hợp. Thức ăn nên chế biến theo phương pháp hấp, luộc, hầm hoặc kho. Việc lựa chọn thực phẩm cũng cần chú ý tránh chọn các thực phẩm có kết cấu thô hoặc cứng. Các loại thịt mềm, thịt cá, sữa hoặc trứng là thức ăn tốt nhất cho người cao tuổi.

• Nên ăn nhạt

Ăn mặn có thể gây nên nhiều loại bệnh nguy hiểm như tim mạch, huyết áp,... Các nhà khoa học khuyên người cao tuổi nên ăn không quá 6g muối/ngày.

• Hạn chế chất đường

Người cao tuổi phải hạn chế ăn đường, hạn chế uống nước ngọt và ăn bánh kẹo. Chỉ nên dùng chất đường có nguồn gốc là chất bột như cơm, bánh mì, bún, phở,... vì các chất đường này được tiêu hóa, hấp thu từ từ, dự trữ ở gan và cơ, chỉ giải phóng ra từ từ tạo năng lượng theo nhu cầu hoạt động của cơ thể, nên không làm tăng đường huyết đột ngột.

• Hạn chế chất béo

Người cao tuổi nếu bị thừa chất béo sẽ dễ bị thừa mỡ trong máu, cholesterol trong máu tăng gây nguy cơ xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, thiếu máu não, có thể bị xuất huyết não, liệt nửa người,… Hạn chế mỡ trong khẩu phần ăn, giảm mỡ động vật, ăn dầu thực vật, bớt ăn chất đường là điều nên làm đối với người cao tuổi.

Đặc biệt lưu ý hạn chế tác nhân gây ung thư:

• Tránh thức ăn bị mốc vì có thể chứa aflatoxin gây ung thư gan.
• Không đun chất béo ở nhiệt độ cao để phòng ngừa chất béo dạng trans gây nguy hiểm.
• Thay cách chế biến chiên, xào bằng luộc, hấp.
• Hạn chế thịt muối xông khói, phơi khô,...
• Hạn chế các chất gây ô nhiễm, rửa sạch rau quả nhiều lần, gọt vỏ khi ăn.

Ngoài chế độ dinh dưỡng hợp lý, người cao tuổi cần vận động vừa sức, thường xuyên để giúp tăng tuần hoàn máu, ăn ngon miệng, chắc xương, hạn chế mất khối cơ, giảm táo bón, rèn luyện trí não.

3. Một số thực phẩm bổ dưỡng cho người cao tuổi

3.1. Rau má, rau ngót

Trong thành phần của rau ngót và rau má có nhiều acid amin, vitamin và chất khoáng. Trong rau giàu chất đạm, có thể thay thế cho đạm động vật, giúp hạn chế những rối loạn chuyển hóa canxi gây ra loãng xương và sỏi thận. Với hàm lượng vitamin K trong rau giúp giảm nguy cơ gãy xương, hạ huyết áp ở người lớn tuổi.

3.2. Cà rốt

Cà rốt không chỉ là thực phẩm bổ dưỡng cho người già mà còn cho tất cả mọi người, chúng ta có thể ăn sống, làm salad hoặc nấu chín.

Trong cà rốt có rất nhiều beta-caroten, sau đó chúng sẽ chuyển hóa thành vitamin A giúp ta có đôi mắt khỏe đẹp, ngăn ngừa đục thủy tinh thể khi ở tuổi già. Khi bạn ăn cà rốt thường xuyên, huyết áp của bạn sẽ ở trong tình trạng ổn định, trong tầm có thể kiểm soát được.

Cà rốt có tác dụng ngăn ngừa nguy cơ về bệnh tim vì trong nó giàu chất carotenoid. Ngoài ra, những chất tìm thấy trong cà rốt như alpha-carotene, lutein cũng có tác dụng bảo vệ trái tim của bạn và giúp nó hoạt động một cách hiệu quả.

3.3. Các loại đậu

Khi nhắc đến những thực phẩm tốt, đảm bảo chất lượng giúp ích cho người lớn tuổi thì không thể bỏ qua những loại đậu. Ở những người có tuổi, việc tiêu hóa hấp thụ chất đạm yến nên rất dễ xảy ra tình trạng thiếu đạm. Chính vì thế chúng ta nên ăn những loại hạt có nhiều dầu giúp đề phòng các bệnh về tim mạch. Không những thế, ăn các loại đậu tác dụng phòng chống ung thư, rất tốt cho sức khỏe.

3.4. Vừng

Trong vừng chứa nhiều magie, là một chất làm giãn mạch giúp ích cho việc giảm huyết áp. Bên cạnh đó, thường xuyên ăn vừng có tác dụng ngăn ngừa ung thư vì trong chúng có nhiều loại vitamin thiết yếu, khoáng chất cũng như chứa phytate, một hợp chất ngăn ngừa ung thư, chống oxy hóa và làm giảm tác dụng của các gốc tự do. Ngoài ra, ăn vừng còn tăng cường sức khỏe xương, cải thiện tiêu hóa, giảm viêm, cải thiện sức khỏe răng miệng,…

3.5. Cá tươi

Trong cá tươi chứa nhiều chất Omega-3 làm giảm đông máu, kháng viêm và giảm huyết áp, giảm các nguy cơ đột quỵ và các bệnh về tim mạch. Ngoài ra, mức Omega-3 cao trong dầu cá làm giảm viêm mô, giảm các triệu chứng của bệnh tự miễn, vẩy nến, viêm khớp dạng thấp.